Het Begin

1 augustus 1327: Zweder II van Vianen schenkt een stuk land aan een kapel die staat op de plaats waar onze vaderen al eerder een kapel hadden. De kosten zullen zijn gedragen door zijn schoonzoon Willem van Duvenvoorde, die bekend staat als de rijkste man van zijn tijd. Willem was zegelbewaarder van de graaf van Holland. (Hij overlijdt zonder wettige kinderen en laat zijn vermogen na aan een neef, een Van Polanen. Via die familie komt het fortuin terecht bij de Bredase Nassaus en uiteindelijk bij Willem van Oranje).
De kapel van Vianen valt onder de kerk van Gasperden, het huidige Hagestein. De kapel wordt verbouwd tot een kerk van het type pseudo-basiliek. In 1345 verkrijgt men doop- en begraafrechten, maar wel onder het gezag van de pastoor van Gasperden.
In 1435 vervallen de laatste verplichtingen aan Hagestein en de kapel wordt een zelfstandige parochiekerk (O.L. Vrouw ten Hemelopneming). De kerk wordt uitgebreid van pseudo-basiliek tot hallenkerk. Het hoofdkoor en de zijkoren dateren, weliswaar in lagere vorm, uit die tijd.
In 1540 woedt er een grote brand in Vianen. Ook de kerk brandt grotendeels af. De toren en een deel van de muren blijven staan. Men start vrijwel onmiddellijk met de herbouw onder leiding van bouwmeester Cornelis Frederiksz van der Gouwe. Het koor wordt verhoogd en de dwarsbeuken (transepten) worden gebouwd. De ramen worden sterk vergroot, maar voor een deel tijdens of vrij snel na de bouw weer verkleind, wat vooral aan de buitenkant nog goed te zien is.
Na 1540 hebben geen ingrijpende verbouwingen meer plaatsgevonden. Op 25 september 1566 werden door Hendrik van Brederode de beelden uit de kerk verwijderd en kwam het gebouw in handen van de aanhangers van de Reformatie.

Verval en restauratie

In het begin van de 18de eeuw is het gebouw in zeer slechte staat. Op 24 oktober 1709 houdt dominee Jodocus Rappardus een leerrede, waarin hij oproept om een twintigste deel van wat gewoonlijk aan drank, kleding en vermakelijkheid wordt verkwist, aan de kerk te schenken. Een grote inzamelingsactie die daarop wordt gehouden, levert voldoende geld op om het dak te herstellen. De preek is bewaard gebleven. In 1725 kopen de Staten van Holland en West Friesland de heerlijkheid Vianen en Ameide. In 1728 wordt de kerk gerestaureerd. Een grote restauratie is uitgevoerd tussen 1951 en 1956. In 1998/1999 is het pleisterwerk gerestaureerd en in 2000/2001 het tongewelf. Het hout was aangetast door de bonte knaagkever.